ជីវិតត្រូវសិក្សា បញ្ញាត្រូវអប់រំ

យើងច្រើនតែឮពាក្យថា ជីវិត គឺ ការសិក្សា ការសិក្សា គឺ ការកែប្រែជីវិត តើជីវិតគឺជាអ្វី? នេះជាសំណួររបស់មនុស្ស ស្ទើរតែគ្រប់គ្នាដែលបានកើតជាមនុស្សហើយ ដើម្បីចូលរួមចំណែក ក្នុងការឆ្លើយនឹងចម្ងល់ដ៏ធំនេះ ស្មេរក៏ត្រូវអធិប្បាយរំគាយសេចក្តីទៅតាមសតិបញ្ញាដែល ឆ្លងកាត់ ការសិក្សាអំពីជីវិតមក
ជីវិត គឺ ការរស់នៅ ការរស់នៅគឺជាអ្វី? ការរស់នៅ គឺ ការដែលមានខ្យល់ដកដង្ហើមចេញចូលបាន ឬ ការរស់នៅ ដោយអាស្រ័យគ្រឿងផ្សព្វផ្សើមផ្សេងៗ ប៉ុន្តែនៅទីនេះនិយាយតែពីការរស់នៅរបស់ មនុស្សប៉ុណ្ណោះ ខ្យល់ដកដង្ហើមរបស់មនុស្សមាន ២ យ៉ាង គឺ ខ្យល់ដកដង្ហើមចេញ និង ខ្យល់ដកដង្ហើមចូល បើខ្វះខ្យល់ដកដង្ហើមចេញចូល ជីវិតនេះក៏ឈ្មោះថា មានខ្យល់ដកដង្ហើមទៅ ប្រាសហើយ ដែលយើងដឹងឮជាទូទៅថា ដាច់ខ្យល់ ឬ ស្លាប់ បាត់បង់ជីវិត ។ល។ ប៉ុន្តែមុននឹងចូលដល់កម្រិតនៃការផុតរលត់ខ្យល់ដកដង្ហើម មនុស្សត្រូវមានជីវិតរស់នៅសិន កាលបើត្រូវរស់នៅលើលោកនេះ មនុស្សត្រូវតែតស៊ូជាមួយនឹងឧបសគ្គរបស់ជីវិត ឧបសគ្គរបស់ ជីវិត គឺ កង្វះខាតបច្ច័យគ្រឿងទ្រទ្រង់ជីវិត ពោលគឺ មនុស្សត្រូវប្រើប្រាស់គ្រឿងឧបភោគបរិភោគ ដើម្បីទ្រទ្រង់ជីវិត កាលបើតម្រូវការរបស់មនុស្សត្រូវអាស្រ័យលើគ្រឿងឧបភោគបរិភោគបែបនេះ មនុស្សចាំបាច់ត្រូវតែត្រដរតស៊ូស្វែងរកអ្វីទាំងអស់ នេះដើម្បីបំពេញកង្វះខាត ក្នុងការស្វែងរក បច្ច័យគ្រឿងទ្រទ្រង់ជីវិត ច្បាស់ណាស់ថា មនុស្សត្រូវតែមានបញ្ញាក្នុងការ ស្វែងរកបើខ្វះបញ្ញា ដែលជាឧបករណ៍ក្នុងការស្វែងរកទេ ច្បាស់ជាពិបាកនឹងស្វែងរកគ្រឿងឧបភោគបរិភោគទាំង នោះណាស់ ធនាករធម្មជាតិកើតមានដើម្បីមនុស្ស ប៉ុន្តែមានចំនួនកម្រិត ហេតុនោះ ក្នុងការ ស្វែង រកទ្រព្យ មនុស្សត្រូវប្រណាំងប្រជែងគ្នា ឬ ប្រទាញប្រទង់គ្នាដើម្បី បានមកនូវអ្វីដែល ហៅថា ទ្រព្យសម្បត្តិ បញ្ញាចាត់ជាឧបករណ៍ស្វែងរកទ្រព្យបានយ៉ាងប្រសើរ ប៉ុន្តែបញ្ញាមិនមែនកើតឡើង ឯងៗនោះទេ បញ្ញាកើតឡើងបានត្រូវឆ្លងកាត់ការសិក្សារៀន សូធ្យ ការសិក្សាចាត់ជាប្រព័ន្ធអភិវឌ្ឍ បញ្ញារបស់មនុស្ស(សុតំ បញ្ញាយ វឌ្ឍនំ) មនុស្សដែលកើតមកហើយលើ លោកនេះត្រូវតែអភិវឌ្ឍ បញ្ញា ប្រសិនបើមិនអភិវឌ្ឍបញ្ញាទេ ក៏ក្លាយទៅជាមនុស្សអប្បបញ្ញា(បើប្រទេសជាតិត្រូវតែអភិវឌ្ឍ ឲ្យរីកចម្រើន បើមិនអភិវឌ្ឍទេ ក៏ក្លាយទៅជាប្រទេសអប្បាភិវឌ្ឍន៍underdeveloped country) កម្លៅជួយ ជាន់ពន្លិចជីវិតរបស់មនុស្សដែលខ្វះការសិក្សារៀនសូធ្យ ក្នុងការស្វែងរកចំណេះដឹងនោះ ពាក្យថា ខ្ជិលច្រអូស បុគ្គលអ្នកស្រឡាញ់ការសិក្សា មិនត្រូវឲ្យមានឡើយ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់ត្រាស់ថា បញ្ញាយ មគ្គំ អលសោ ន វិន្ទតិ បុគ្គលខ្ជិលច្រអូសតែងមិនពើបប្រទះផ្លូវនៃបញ្ញា សម្តែងថាព្រះអង្គ ត្រាស់ដាស់តឿនមនុស្សឲ្យស្វែងរកបញ្ញាដោយសេចក្តីឧស្សាហ៍ព្យាយាម ព្រោះបញ្ញាមិនមែន កើតឡើងដោយសេចក្តីខ្ជិលច្រអូសនោះទេ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់មុននឹងបានត្រាស់ដឹង សច្ចធម៌ទាំងពួងនោះ ព្រះអង្គបានទទួលការសិក្សារៀនសូធ្យពី សម្នាក់នៃគ្រូវិទ្យាចារ្យជាច្រើននាក់ និយាយម្យ៉ាងទៀតថា ព្រះអង្គជាអ្នកស្រឡាញ់ការសិក្សាតាំងពីក្មេងមក សូម្បីតែការចេញពីវាំង ទៅបួស ក៏កើតចេញពីការសិក្សាស្រាវជ្រាវទាក់ទងនឹងជីវិតរបស់មនុស្សដែរ ប៉ុន្តែការសិក្សារបស់ ព្រះអង្គមិនមែនផ្តោតតែលើចំណេះដឹងតែម្យ៉ាងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែការសិក្សារបស់ព្រះអង្គផ្តោតទៅ លើការស្វែងរកច្រកចេញឲ្យដល់ជីវិត ទីបំផុត ព្រះអង្គក៏អាចរកឃើញច្រកចេញរបស់ជីវិតបាន មាន ន័យថា ព្រះអង្គបានបញ្ចប់ការសិក្សាអំពីជីវិតរបស់មនុស្សហើយ​ បានសម្រេចដល់គោលបំណង ខ្ពង់ខ្ពស់របស់ជីវិតហើយ ការសិក្សាអំពីជីវិតរបស់មនុស្សនោះ ព្រះអង្គមិនបានសិក្សាក្នុងស្ថាប័ន ការសិក្សាឬមហាវិទ្យាល័យណានោះទេ ប៉ុន្តែព្រះអង្គបានសិក្សាក្នុងថ្នាក់ មហាលោកាល័យធម្មជាតិ សញ្ញាបត្រដែលព្រះអង្គទទួលបានក្នុងការសិក្សានេះមានឈ្មោះថាអនុត្តរសម្មាសម្ពោធិញាណ ជា សញ្ញាបត្រសម្តែងដល់ចំណេះដឹងដែលទាក់ទងនឹងការរកឃើញធម្មជាតិពិតរបស់ ជីវិតបានយ៉ាង ត្រឹមត្រូវដែលចំណេះដឹងនេះគ្មានវិទ្យាចារ្យជាមនុស្ស ឬព្រះអាទិទេពណាជាអ្នកបង្ហាត់បង្រៀន ព្រះអង្គនោះទេ បញ្ញាញាណនេះកើតឡើងដោយសេចក្តីប្រឹងប្រែងរបស់ព្រះអង្គផ្ទាល់ ក្រោយពី ព្រះអង្គរកឃើញសច្ចធម៌របស់ជីវិតហើយ ព្រះអង្គក៏យកសច្ចធម៌ទាំងនោះទៅបង្ហាត់បង្រៀន ដល់មនុស្សលោកតទៅរហូតដល់ព្រះអង្គផុតរលត់ខ្យល់ដកដង្ហើមទៅនៅព្រះជន្ម ៨០ ឆ្នាំ ។

មាត្រា 8

មាត្រា 8

គណៈមន្ត្រីសម្របសម្រួលការងារអាស៊ាន
១.គណៈមន្ត្រីសម្របសម្រួលការងារអាស៊ានប្រកបដោយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន និង ជួបប្រជុំគ្នាយ៉ាងហោចណាស់ ១ ឆ្នាំ ២ ដង ។
២.គណៈមន្ត្រីសម្របសម្រួលការងារអាស៊ាននឹង
(ក) ត្រៀមរៀបចំជំនួបនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន
(ខ) សម្របសម្រួលការអនុវត្តកិច្ចព្រមព្រៀង និង សេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន
(គ) សម្របសម្រួលការងារជាមួយនឹងគណៈមន្ត្រីសហគមអាស៊ានដើម្បីបង្កបង្កើនភាពស្អិតរមួតផ្នែក នយោបាយ ប្រសិទ្ធិភាព និង សហប្រតិបត្តិការរវាងគ្នា ។
(ឃ)សម្របសម្រួលរបាយការណ៍របស់គណៈមន្ត្រីសហគមអាស៊ានចំពោះកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ។
(ង) ពិចារណារបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់អគ្គលេខាធិការលើការងារអាស៊ាន ។
(ច)ពិចារណារបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំរបស់អគ្គលេខាធិការលើមុខងារ និង កិច្ចានុវត្តន៍របស់ លេខាធិការដ្ឋានអាស៊ាននិងអង្គការដែលពាក់ព័ន្ធដទៃទៀត ។
(ឆ) ឲ្យសត្យានុមតិការតែងតាំងនិងការបញ្ចប់តួនាទីរបស់អគ្គលេខាធិការរងតាមអនុសាសន៍របស់ អគ្គលេខាធិការ និង អនុវត្តភារកិច្ចដទៃទៀតដែលបានកំណត់ទុកក្នុងធម្មនុញ្ញនេះ ឬ មុខងារដទៃទៀតតាមដែលកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានអាចនឹងប្រគល់ឲ្យ ។
៣.គណៈមន្ត្រីសម្របសម្រួលការងារអាស៊ាននឹងត្រូវជ្រោមជ្រែងដោយឧត្តមមន្ត្រីដែលពាក់ព័ន្ធ ។

ជំពូក 4

ជំពូក 4

អង្គការ

មាត្រា 7

កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន

1.កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានប្រកបដោយប្រមុខរដ្ឋ ឬ រដ្ឋាភិបាលនៃរដ្ឋសមាជិក
2.កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន :
(ក)ជាអង្គការកំពូលក្នុងការធ្វើនយោបាយរបស់អាស៊ាន
(ខ)ពិភាក្សាផ្តល់អនុសាសន៍នយោបាយ និង សម្រេចចិត្តលើរឿងជាគន្លឹះដែលទាក់ទងនឹងការ សម្រេចគោលដៅរបស់អាស៊ាន លើរឿងសំខាន់ៗដែលជាផលប្រយោជន៍របស់រដ្ឋសមាជិក និងលើរឿងគ្រប់បែបយ៉ាងដែលបានដាក់ស្នើដល់កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានដោយគណៈមន្ត្រីសម្រប សម្រួលការងារអាស៊ាន គណៈមន្ត្រីសហគមអាស៊ាន និង អង្គការថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីប្រចាំផ្នែកអាស៊ាន
(គ) បង្គាប់ការដល់រដ្ឋមន្ត្រីដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងគណៈមន្ត្រីនីមួយៗ ឲ្យប្រារព្ធធ្វើកិច្ចប្រជុំថ្នាក់អន្តររដ្ឋមន្ត្រី ពិសេស និងប្រឹក្សារឿង សំខាន់ៗទាក់ទងនឹងអាស៊ានដែលគ្របដណ្តប់ទាំងគណៈមន្ត្រីសហគម ​ វិធានទម្រង់ការសម្រាប់កិច្ចប្រជុំនោះ នឹងត្រូវអនុម័តដោយគណៈមន្ត្រីសម្រួបសម្រួល ការងារ អាស៊ាន ។
(ឃ)ប្រឈមមុខដោះស្រាយស្ថានការណ៍អាសន្នដែលប៉ះពាល់អាស៊ានដោយចាត់វិធានការសមស្រប ។

(ង)សម្រេចចិត្តលើរឿងដែលលើកស្នើចំពោះកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានក្រោមជំពូក 2 និង ជំពូក 8 ។

(ច) អនុម័តឲ្យបង្កើតនិងរំលាយអង្គការរដ្ឋមន្ត្រីប្រចាំផ្នែក និង ស្ថាប័នអាស៊ានដទៃទៀត និង

(ឆ)តែងតាំងអគ្គលេខាធិការអាស៊ានដែលមានសក្តិនិងឋានៈស្មើនឹងរដ្ឋមន្ត្រីបម្រើការងារដោយទំនុកទុកចិត្តនិងតាមពំនេញចិត្តរបស់ប្រមុខរដ្ឋ ឬ រដ្ឋាភិបាលតាមអនុសាសន៍របស់កិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការ បរទេសអាស៊ាន ។

(ជ)កិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននឹងត្រូវប្រារព្ធធ្វើ ១ ឆ្នាំ ២ ដងនិងត្រូវធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះដោយរដ្ឋសមាជិកដែល កាន់តំណែងប្រធានអាស៊ាន និង

(ឈ)កោះហៅប្រជុំនៅពេលណាមានសេចក្តីចាំបាច់ក្នុងឋានៈជាកិច្ចប្រជុំពិសេស ឬ កិច្ចប្រជុំសាមញ្ញ ដែលធ្វើជាប្រធានដោយរដ្ឋសមាជិកដែលកាន់តំណែងប្រធានអាស៊ានត្រង់កន្លែងប្រជុំដែលរដ្ឋសមាជិកអាស៊ានយល់ព្រមរួមគ្នា ។

មាត្រា 6

មាត្រា 6

មាត្រា 6

ការទទួលសមាជិកថ្មី

1.ទម្រង់ការក្នុងការស្នើសុំ និង ការទទួលសមាជិកថ្មីរបស់អាស៊ានត្រូវបានកំណត់ដោយគណៈមន្ត្រី សម្របសម្រួលការងារអាស៊ាន ។
2.ការទទួលសមាជិកថ្មីអាស្រ័យលើលក្ខណៈវិនិច្ឆ័យដូចតទៅនេះ
(ក) ទីតាំងភូមិសាស្រ្តត្រូវទទួលស្គាល់ថាស្ថិតនៅក្នុងភូមិភាគអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។
(ខ) ការទទួលស្គាល់ដោយរដ្ឋសមាជិករបស់អាស៊ានទាំងអស់ ។
(គ)ការយល់ព្រមដែលនឹងចងឆ្វាក់ និង ការគោរពតាមធម្មនុញ្ញនេះ និង
(ឃ) សមត្ថភាព និង ការសុខចិត្តអនុវត្តនីតិកាតព្វកិច្ចរបស់រដ្ឋសមាជិកភាព ។
3.ការទទួលសមាជិកថ្មីនឹងត្រូវសម្រេចដោយឆន្ទាមតិដោយកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានតាមសំណើរបស់គណៈមន្ត្រីសម្របសម្រួល ការងារអាស៊ាន ។
4.បេក្ខរដ្ឋនឹងបានទទួលចូលជាសមាជិកអាស៊ានបាននៅពេលចុះហត្ថលេខាលើត្រាសារសម្បត្តិធម្មនុញ្ញនេះ ។

មាត្រា 5

មាត្រា 5

មាត្រា 5

នីតិសិទ្ធិ និង នីតិកាតព្វកិច្ច

1.រដ្ឋសមាជិកតែងមាននីតិសិទ្ធិ និង​ នីតិកាតព្វកិច្ចស្មើៗគ្នាខាងក្រោមធម្មនុញ្ញនេះ ។
2. ឲ្យរដ្ឋសមាជិកចាត់វិធានការចាំបាចំគ្រប់បែបយ៉ាង រួមទាំងការអនុម័តច្បាប់ក្នុងប្រទេសដែលសមរម្យ ដើម្បីអនុវត្តតាមបទបញ្ញត្តិនៃធម្មនុញ្ញនេះយ៉ាងមានប្រសិទ្ធិភាព និង ដើម្បីប្រតិបត្តិតាមនីតិកាតព្វកិច្ច ទាំងអស់របស់រដ្ឋសមាជិក ។
3.ក្នុងករណីមានការប្រព្រឹត្តកន្លងឬមិនប្រតិបត្តិតាមធម្មនុញ្ញយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ឲ្យចាត់ការទៅតាមមាត្រា 20 ។​

ជំពូក 3

ជំពូក 3

សមាជិកភាព

មាត្រា 4
រដ្ឋសមាជិក

រដ្ឋសមាជិករបស់អាស៊ាន គឺ ប្រូណេទារុស្លាម ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា សាធារណរដ្ឋឥណ្តូណេស៊ី សាធារណរដ្ឋប្រជាធិបតេយ្យប្រជាជនឡាវ ម៉ាឡេស៊ី សហភាពភូមា(ម្យៀនម៉ារ) សាធារណរដ្ឋហ្វីលិពិន សាធារណរដ្ឋសិង្ហបុរី ព្រះរាជាណាចក្រថៃ និង សាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម ។

ជំពូក 2

ជំពូក 2

នីតិបុគ្គលភាព
មាត្រា 3
នីតិបុគ្គលភាពរបស់អាស៊ាន

អាស៊ានក្នុងឋានៈជាអង្គការអន្តររដ្ឋាភិបាលបានទទួលនីតិបុគ្គលភាពតាមរយៈធម្មនុញ្ញនេះ ។